De media-aandacht voor euthanasie neemt toe, maar helaas verdwijnt vaak de nuance in de berichtgeving. Eenzijdige en sensatiebeluste verhalen zorgen voor misverstanden en schadelijk stigma. Daarom zijn de nieuwe richtlijnen van het Expertisecentrum Euthanasie zo belangrijk. Ze bieden houvast om zorgvuldige en accurate verslaggeving te waarborgen.
Geef een realistisch beeld.
Euthanasiezorg geeft patiënten de ruimte om gedachten en gevoelens over lijden, leven en dood te verkennen, ongeacht de uitkomst. Trajecten kunnen maanden en niet zelden jaren duren. Focus op het allerlaatste stukje – de euthanasie – geeft een verkeerd beeld van euthanasiezorg in Nederland. Bijvoorbeeld: tegenover iedere patiënt met psychisch lijden die euthanasie krijgt, staan minstens 10 patiënten die door de gesprekken met onze artsen en verpleegkundigen hun weg in het leven weer vinden. Hun verhalen kunnen anderen inspireren.
Romantiseer niet.
Wees je bewust van de impact van berichtgeving op kwetsbare mensen. Door euthanasie als “enige uitweg”, of “moedige beslissing” neer te zetten, kunnen anderen met soortgelijke aandoeningen het idee krijgen dat ook voor hen euthanasie de logische keuze is. Duo-euthanasie bijvoorbeeld is mooi, maar gaat over twee mensen die ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Hoe persoonlijker en emotioneler de berichtgeving, hoe groter de kans dat mensen zich ermee identificeren.
Wees terughoudend.
Ga voorzichtig om met de privacy van patiënten, overledenen, hun naasten en zorgverleners. Anonimiteit van kwetsbare mensen verkleint het risico op openbare kritiek, sociale druk of zelfs intimidatie. Eenmaal in de publiciteit, kan een verhaal blijven opduiken, ook als de doodswens achterhaald is of de patiënt overleden is. En durf je nog terug als je heel Nederland hebt verteld dat je wilt sterven?
Check!
Ervaringsverhalen kunnen een belangrijk perspectief bieden, maar hoe check je de feiten? Expertisecentrum Euthanasie is net als andere zorginstellingen gebonden aan het medisch beroepsgeheim en kan daarom niet ingaan op individuele casuïstiek. In zijn algemeenheid geldt dat wij elk euthanasieverzoek serieus nemen, zorgvuldig onderzoeken en inwilligen als aan alle wettelijke eisen wordt voldaan. Eenzijdige ervaringsverhalen van patiënten wiens verzoek is afgewezen of juist ingewilligd wordt, kunnen het vertrouwen van anderen in euthanasiezorg aantasten.
Gebruik cijfers in hun context.
Statistische gegevens kunnen de complexiteit van de discussie verhullen. Als het aantal ingewilligde verzoeken van patiënten met vergevorderde dementie toeneemt van 3 naar 6 is dat weliswaar een stijging van 100 procent maar de absolute getallen blijven uiterst klein. Euthanasietrajecten op basis van dementie en psychiatrie gaan vaak over jaargrenzen heen. Een verzoek uit 2021 kan in 2023 worden ingewilligd (en in de cijfers m.b.t. de ingewilligde verzoeken van 2023 worden meegeteld). Vraag ons om de actuele cijfers en de toelichting daarop. Gebruik onze cijfers niet zonder deze toelichting.
Geef correcte informatie over onze wachttijden.
Onjuiste informatie verstrekken over wachttijden voor euthanasie is gevaarlijk. Het zorgt ervoor dat mensen die ondraaglijk en uitzichtloos lijden afzien van een euthanasietraject en passende levenseindezorg mislopen. Er zijn ook hulpvragers die zich op basis van berichtgeving over lange wachttijden ‘alvast maar aanmelden’ zonder actueel verzoek, waardoor de wachttijd voor andere, ernstig lijdende patiënten toeneemt.
Hoe zit het dan? De wachttijd bestaat niet. Patiënten met lichamelijke aandoeningen kregen in 2023 gemiddeld binnen 14 dagen een team (arts en verpleegkundige) toegewezen. De wachttijd voor patiënten met psychisch lijden varieerde van enkele maanden tot – in een enkel geval – 3 jaar. Iedere patiënt volgt een eigen traject.
Formuleer neutraal.
Woorden als moord, doding, en dodelijke injectie passen niet bij de medische, juridische en ethische context van euthanasie. Levensbeëindigende medicatie is passender. Artsen plegen geen euthanasie, maar verlenen het en patiënten krijgen euthanasie. Een euthanasieverzoek is dan ingewilligd. En euthanasiezorg gaat over mensen, patiënten of hulpvragers; niet over gevallen.
Vermijd simplistische beelden.
Een foto van een spuit legt de nadruk op de technische uitvoering van euthanasie, terwijl het een emotioneel, medisch, ethisch en juridisch traject is.
Verwijs eventueel naar 113.
Gaat de berichtgeving over euthanasie bij psychisch lijden? Verwijs naar 113 Zelfmoordpreventie: Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl.
